سه شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۳ / Tuesday 10th December 2024

 

 

تاریخِ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک 9
خط ، زبانِ دست و حافظِ افکار و آثار آدمی 

 
 
 

در قسمت پیش به تمدن باستانی دره سند که در زمرهٔ اولین سکونت‌گاه‌های شهری بود و از بستر رود سند برخاست اشاره نمودم.
همچنین به تمدن «نورته چیکو» قدیمی‌ترین تمدن شناخته‌شده قاره آمریکا، تمدن مصر و دودمان خاقان‌های نیکوکار (شیا) در چین.
از کنوسوس (منطقه‌ای باستانی در کرت یونان) و از تمدن مینوسی Minoan civilization (تمدن ساکنان جزیرهٔ کِرِت) هم صحبت به‌میان آمد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
نیاز به ثبت وقایع، انسان را به نوشتن واداشت
نخستین مدارک نگارشی بشر که به صورت لوح‌های گِلین برجای مانده متعلق به تمدن‌های میانرودان (بین‌النهرین) است.
بشر از زمانی که خواست آنچه را می‌اندیشد به‌جا بگذارد، در حقیقت قدم به دنیای خط و نگارش نهاد. خط زبانِ دست و حافظ افکار و آثار آدمی است.
...
سومری‌ها به خط میخی Cuneiform script می‌نوشتند و مصریان به خط هیروگلیف Hieroglyph که با تصویر همراه بود. مثلا نقش دو پا نشانه راه رفتن و چشم اشک آلود نشانه اندوهگینی بود.
وقتی یونانیان قدیم خط هیروگلیف را دیدند، پنداشتند این نوشته‌ها توسط کاهنان برای منظورهایی مقدس کنده‌کاری شده‌است. آنان این نام را بر آن خط گذاشتند.
هیروگلیف یعنی «کنده‌کاری مقدس» و در اصل واژه‌ای یونانی است.
خط هیروگلیف را بر پاپیروس می‌نوشتند. پاپیروس از ساقه‌های فشرده نوعی نی به دست می‌آید و نیای کاغذ است. کلمات paper, papier… در زبانهای غربی هم با این واژه (پاپیروس) ارتباط دارند.
...
سرخ‌پوستانی که به گویش‌های متعدد زبان مایایی تکلم می‌کردند، نیز نوعی خط ابتدایی هیروگلیفی داشتند که آثاری را به آن می‌نوشتند.
مایا نام گروهی از اقوام سرخ‌پوست در جنوب مکزیک و شمال آمریکای مرکزی و نام تمدّنی قدیمی در همین منطقه است.
آنان معمولاً شهرهایشان را در دل جنگل‌های بارانی می‌ساختند. شماری از آنان هم‌اکنون در جنوب مکزیک و نواحی کوهستانی گواتمالا و کشور بلیز Belize به‌سر می‌برند و من تعدادی از آنان را دیده‌ام.
...
سومری‌ها از نخستین اقوامی هستند که گفتار و اندیشه های خودشان را ثبت کرده‌اند. برای اینکار آنان خط میخی را برگزیدند و آنچه را می‌خواستند به یادگار بگذارند بر روی لوح نقش می‌کردند. تصویرهایی که حک می‌کردند، رفته رفته حالت زاویه مانندی به خود می‌گرفتند و سرانجام علامت‌های تشکیل دهنده این خط به صورت میخ در می‌آمد.
کتیبه‌های دوره هخامنشی هم به خط میخی بود اما علائم ساده‌تری داشت و از چپ به راست نوشته می‌شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
خاستگاه خطوط ملل اروپایی؛ خط فنیقی است
در هزاره دوم پیش از میلاد در سرزمین فنیقیه، خط فنیقی باب شد. الفبای فنیقی با ۲۲ علامت خطی که تنها صامت‌ها را نشان می‌داد، از راست به چپ نوشته می‌شد.
چون نگارش و فراگرفتن خط فنیقی آسان بود، برخلاف خط هیروگلیف که در انحصار کاهنان قرار داشت و یا خط میخی که تنها طبقه دبیران با آن سر و کار داشتند، در دسترس عامه مردم قرار گرفت و نه تنها جایگزین خط میخی شد، بلکه (از طریق یونان) به غرب (اروپای امروز) که هنوز دارای خط و کتابت نبود هم راه یافت.
...
فنیقی‌ها نخستین کسانی بودند که افتخار ساختن الفبای حقیقی را دارند؛ اختراعی که تحول عظیمی در خط بوجود آورد چه الفبای یونانی و ایتالیایی منتج از الفبای فنیقی است و از آنجا که الفبای سایر کشورهای اروپایی مشتق از این دو الفبا است، می‌توان گفت که خاستگاه خطوط ملل اروپایی (خط) فنیقی است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
حکاکی روی کاسه‌های لاک‌پشتان
یونانیان با تغییراتی در خط فنیقی، مُصوّت‌ها (واکه=حروف صدا دار) را وارد خط ساختند و خط صامت نگار را به آوانگار تبدیل نمودند و جهت نگارش را نیز تغییر داده، از چپ به راست نوشتند. بعدها الفبای لاتینی و خط آرامی هم به وجود آمد که در خاور میانه پخش گردید و در دولت هخامنشی تبدیل به زبان دیوانی شد.
پس از دوران هخامنشی در دوره تسلط اسکندر و سلوکی‏ها زبان و خط یونانی در مراسلات رسمی و اداری به کار رفت اما بعداً بر مبنای خط آرامی، خط پهلوی و دیرتر خط اوستایی پایه ‏ریزی شد.
خطی که مانی در آثار خود به کار برده و بر مبنای خط سریانی است، نیز از اهمیت ویژه‏ ای برخوردار است.
زبان سغدی و خط عبری و حتی خط کوفی، نسخ و نستعلیق و دیگر خطوط ایرانی نیز از فرزندان شاخه دیگر آرامی است.
...
در چین باستان بر روی کاسه‌های لاک‌پشتان و یا استخوان‌های گاو یا جمجمه آهوان حکاکی می‌شد؛ خط نوشته‌هایی موسوم به جیا گو وِن (甲骨文) که بیش از ۳ هزار سال قدمت تاریخی دارد.

The first writing

In different parts of the world, as civilization grew more complex, people started to write. The earliest systems were invented by the Egyptians and the Sumerians of Mesopotamia. That reason for inventing writing was to record commercial transactions. Later, writing was used for letters, religious texts, law codes, and to record historical events. With the coming of writing, history begins. For the first time, we know the names of ancient peoples and their rulers. and we can read their stories, written in their own words.

Read signs

A writing technique used in the Middle East between 2600-330 BCE was called cuneiform, meaning "wedge-shaped'.

The signs were formed by pressing a pointed reed, into wet clay, each time producing a wedge shaped. The resulting picture signs stood for words, sounds, ideas, and objects.

Hieroglyphs

Egyptian hieroglyphs (sacred signs) used pictures of everyday objects to represent objects, ideas, and sounds. The names of pharaohs, shown in oval shapes called "cartouches", included as relatives. Each pharaoh had two royal names. On the right are the names of Pharaoh Tuthmosis III, with a red disk for Re, and an ibis bird for Thoth.

Two names

Tuthmosis III was called Menkheperre meaning "Eternal is the form of Re", and Tuthmosis Neferkheperu, meaning "Born of Thoth", beautiful of forms".

Key events

3300 BCE

The Egyptians used hieroglyphs on bone and ivory tags to table goods. These Are among the oldest surviving examples of writing.

The sumerians were writing with cuneiform (wedge shaped) script on clay tablets. The first signs were pictures of animals and objects, later simplified to patterns of wedges.

2600 BCE

Indus people of northwest India and Pakistan invented a script. The only texts known to exist are very short, and written on merchants, seals.

1800 BCE

The Minoans of Crete invented a writing system, called liner A, with 90 picture signs, standings for syllables and objects. It has not been deciphered.

1250 BCE

The Chinese wrote on "oracle bones', using picture signs called ídeograms", each standing for an idea or an object. There are no sound signs.

1050 BCE

Phoenicians began using an alphabet. There were earlier alphabets in the Near East, but it was the Phoenicians who spread the id

900 BCE

Some archaeological believe that the first written texts in the Americas data from around 900 BCE, based on a carving from Veracruz in Mexico, which appears to have 28 signs.

300 BCE

The Mayans used glyphs (sign) to crave monumental inscriptions, paint texts on vases, and write books.

Indus seals

The Indus people invented a writing system that has not been deciphered, Indus writing, using 300 picture signs, only survives on stone seals, used to identify goods and their owners.


Mayan glyphs

The Mayans of Mesoamerica invented a writing system with signs, called glyphs. which represented syllables and ideas. They wrote religious texts in screenfold books, made from fig tree bark.

Chinese oracle bones

The oldest surviving Chinese writing is on "oracle bones", used for divination (telling the future). A diviner wrote questions, such as when crops should be planted, on ox shoulder blade bones or turtle shell. These were then heated and the cracks that appeared to give the answers.

Phoenician alphabet

Around 1050 BCE, there was a huge advance, when he Phoenicians began using an alphabet, a system with signs standing for consonants. The advantage of this was that there were just 22 signs to learn. It was now easy for ordinary people to learn to read and write.

Adapting the alphabet

The Phoenician alphabet was copied by the Greeks who added new signs for vowels, This was then adapted we use today.
History Year by Year/Peter Chrisp, Joe Fullman, Susan Kennedy
 

برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook