عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۳)Anglo-Persian Treaty of 1812عهدنامهٔ مُفَصّل
در ادامه بحث «عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار» اکنون به عهدنامهٔ مُفَصّل که بیش از دو قرن پیش، بین ایران و انگلیس امضا شده، می‌پردازم. در این مقاله متن کامل پیمان مزبور را هم افزوده‌ام. پیشتر در مورد پیمان فینکنشتاین Treaty of Finckenstein و قرارداد مُجمَل The 1809 treaty هم، توضیح داده‌ام. ضرورت طرح اینگونه مباحث آشنایی با تاریخ پُر فراز و نشیب میهن ماست که غالباً با آن بیگانه‌ایم. درست است که در گذشته نباید زیست اما به گذشته باید نگریست. به قول شکسپیر در نمایشنامه توفان: What's Past Is Prologue گذشته پیش درآمد اکنون است.
بدترین دشنام و زشت‌ترین اتهامی که می‌شود به يک ملت زد
بخشی از سخنرانی دکتر علی شریعتی ۱۲ آذر ۱۳۴۸
۱۲ آذر ۱۳۴۸ دکتر علی شریعتی در حسینیه ارشاد، با اشاره به تاریخ ایران سخنان مهمی ایراد نمود. توجه شما را به دقایقی از آن فایل صوتی جلب می‌کنم. حرفهای او البته آیه نیست و هیچ‌کس هم نگفته‌است که گل بی عیب بود. از قضا خودش بیش از همه، یقه خودش را می‌گرفت و بازخواست می‌نمود، اما آن جان شیفته دغدغه آزادی داشت و جدّی‌تر از آن بود که بی حرفی‌هایش را با پرحرفی جبران کند یا از آنچه نمی‌داند سخن بگوید.
دکتر علی شریعتی و مکتب فرانکفورت Frankfurter Schule
این بحث اشاره کوتاهی است به نسبت دکتر علی شریعتی با مکتب فرانکفورت Frankfurter Schule مکتبی فکری در زمینه فلسفه علوم اجتماعی، که بیش از هر چیز، به خاطر ارائه برنامه‌ای که «نظریهٔ انجمن پژوهش اجتماعی که در سال ۱۹۲۳(حول و حوش مرگ محمد علیشاه قاجار) در فرانکفورت آلمان بنیان نهاده شد و وابسته به دانشگاه فرانکفورت بود، بیشتر به عنوان مکانی که در آن، مکتب فرانکفورت پدید آمده شناخته می‌شود.
آواز ماوت هاوزن و ترانه زیبای آندونیسAdonis from the Mauthausen
این مطلب اشاره کوتاهی است به اردوگاه، یا بهتر بگویم زندان ماوت هاوزن و ترانه‌ی زیبای Ο Αντώνης «آندونیس» که سال ۱۹۶۶(۱۳۴۵ شمسی) با اجرای ماریا فارانتوری Maria Farantouri خوانندهٔ بزرگ یونانی بر سر زبان‌ها افتاد.در اوائل انقلاب یک کاست که «ترانه‌های میهن تلخ - ماوت هاوزن» نام داشت، دست به دست می‌گشت و شنیدم تدوین «احمد شاملو» است. یادش بخیر.
کوچه لَرَه سو سپمیشمKüçələrə su səpmişəmکوچه‌ها را آب و جارو کرده‌ام
کوچه را آب پاشیده ام، تا وقتی یارم می‌آید گرد و خاکی بلند نشودطوری بیاید و برود که هیچ حرف و حدیثی در میان نماندسماور را روشن کرده‌ام، قند در استکان انداخته‌ام، اما یارم رفته و من تنها ماندهامچه قدر خاطر دوست عزیز و شیرین است
تاجگذاری «شاهنشاهِ اسلام‌پناه»در گذشته نباید زیست اما، به گذشته باید نگریست
مراسم تاجگذاری با پخش اذان مؤذن‌زاده اردبیلی آغاز شد. سپس امام جمعه وقت سید حسن امامی خطبه‌ای قرائت کرد و قرآن را به شاه داد. شاه بعد از بوسیدن قرآن آن را دوباره به وی برگرداند. تاجگذاری هنگامی بود که از مرگ دکتر مصدق زمان زیادی نمی‌گذشت و کودتای سال ۳۲ و آن مردادِ گران از خاطره‌ها نرفته بود. تشریفات مزبور می‌بایست خیلی جلوتر، پس از اینکه وی بعنوان ولیعهد در مجلس شورای ملی سوگند پادشاهی خورد، برگزار شود، ولی در پیامد هجوم متفقین به ایران و اشغال کشور، جشن تاجگذاری به زمانی مناسب موکول گشت.
غبارزدایی از آینههاضربه شهریور سال ۵۰تعقیب و مراقبت ساواک و دستگیری محمد حنیف نژاد
محمد حنیف نژاد، حدود دو ماه بعد از بازداشت مسعود رجوی، دستگیر شده‌است. خانه‌ای که در آن مستقر بود از امکانات بعد از ضربه شهریور بود و افراد زندانی اساساً از ان خبر نداشتند که لو بدهند! حتی سعید محسن آدرس آن خانه را نمی‌دانست. ساواک از طریق تعقیب و مراقبت رسول مشکین‌فام به محل اقامت محمد حنیف نژاد رسید. روایت بهمن بازرگانی، ابراهیم آوخ، پرویز یعقوبی، مهدی تقوایی، محمد محمدی گرگانی، سعید شاهسوندی، محمد صادق، محمد ابراهیم جوهری، محسن نجات حسینی، کریم رستگار، لطف الله میثمی، محمد محمدی گرگانی و نصرالله اسماعیل زاده نیز جز این نیست. آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله لاهوتی، شکرالله پاکنژاد، عبدالرضا نیکبین رودسری(عبدی)، بیژن جزنی، صفر قهرمانی، تقی شهرام و رضا رضایی نیز حتی با اشاره، لودادن خانه حنیف‌نژاد را تائید نکردند.
عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۲)Preliminary Anglo-Iranian Treatyقرارداد مُجمَل (عهدنامهٔ مقدماتی)
«سِرهارفورد جونز» در کتاب خاطراتش با اشاره به عهدنامهٔ مُجمَل، می‌نویسد: [حین مذاکرات] «میرزامحمد شفیع گفت: [ببینم] آیا شما به اینجا آمده‌اید که سر ما کلاه بگذارید؟ من از جایم بلند شده و گفتم: تو پیرمرد خرفت کله خراب چطور جرأت می‌کنی چنین سخنی به من بگویی که نماینده پادشاه انگلستان هستم؟ اگر به خاطر احترامی که برای سروَرَت شاه ایران قائل هستم نبود، مغزت را از سرت بیرون می‌ریختم البته اگر داشته باشی. بعد او را با خشونت به طرف دیواری که پشت سرش بود هل دادم و لگدی به شمع‌ها زدم و در تاریکی از اتاق خارج شدم و بدون اینکه هیچ یک از ایرانیان جرأت کند جلوی مرا بگیرد سوار اسبم شدم و به اقامتگاهم برگشتم.
عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۱)Treaty of Finckensteinپیمان فینکنشتاین
این بحث به عهدنامه فینکنشتاین(فین کن‌اشتاین) می‌پردازد که بیش از دو قرن پیش، فتحعلیشاه قاجار و ناپلئون بناپارت امضا کرده‌اند. ناپلئون می‌خواست با انگلیس بجنگد تا فتوحات خود را گسترش دهد اما آن کشور جزیره‌ای بود با نیروی دریایی مجهز و قوی، ازهمین‌رو تصمیم گرفت به مهمترین مستعمره انگلیس(هندوستان) حمله کند. اما برای راه‌یابی به هند بایستی روابط خوبی با ممالک شرقی برقرار می‌شد و ایران که مرز مشترک با هند داشت برای این منظور مناسب بود. برای پی‌ریزی یک قرارداد دفاعی(که بعداُ به پیمان فینکنشتاین شهره شد)، ناپلئون نمایندگانی به دربار فتحعلیشاه فرستاد.
غبارزدایی از آینه‌ها - عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر Algiers Agreement + متن کامل قرارداد
عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر اشاره به قراردادی میان کشورهای ایران و عراق با وساطت الجزایر است، که خط مرزی ایران و عراق در آب‌های اروندرود را تعیین کرد. اَروَندرود(شط العرب) رودخانهٔ پهناوری است در جنوب غربی ایران و در مرز ایران و عراق که از همریزش رودهای دجله، فرات و سپس کارون پدید آمده‌است. ایران و عراق پیشینه درگیری‌های دیرپا بر سر مالکیت و حق بکارگیری از این رودخانه دارند. این درگیری‌ها پیشینه‌ای دراز دارد و از زمان همجواری امپراطوری عثمانی با مرزهای غربی ایران آغاز شده‌است. در طول این مدت قراردادهای بیشماری برای چگونگی بهره‌برداری از رودخانه میان دو کشور به امضاء رسیده که مهمترین آن، پیمان ۱۹۷۵ الجزایر می‌باشد که بخشی از آن دربارهٔ تعیین مرز در محل رودخانه‌است.
غبارزدایی از آینههاخطابه دکتر مصدق در دیوان بین‌المللی دادگستری(دادگاه لاهه)
سال ۱۳۳۰ وقتی دکتر مصدق به نخست‌وزیری رسید، زمزمه ملی‌شدن نفت در همه ایران پیچید. دولت انگلیس، در واکنش به این اوضاع، شکایتی علیه ایران تسلیم دیوان لاهه نمود. به دنبال طرح این شکایت دولت مصدق اعلام کرد که چون معاهده مزبور یک قرارداد بین‌المللی نیست، لغو آن به منزله نقض قوانین بین‌المللی به‌شمار نمی‌رود. دولت انگلستان شکایت تازه‌ای تسلیم شورای امنیت کرد. دکتر مصدق با این استدلال که این منازعه بین دولت ایران و یک شرکت بازرگانی است و نه منازعه‌ای میان دو دولت که در صلاحیت شورای امنیت باشد، حرف خود را به کرسی نشاند...
غبارزدایی از آینه‌ها عهدنامه مودّت بین ایران و ایالات متحده
Iran-United States Treaty of Amity
بحث تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک که از داستان تکامل و انسان‌های اولیه آغاز شده و تا دوران کنونی ادامه خواهد داشت، اکنون به نیمه اول قرن بیستم نزدیک شده‌است. در بخشهای آتی، وقایع ۱۹۵۵ و عهدنامه مودّت هم بحث خواهد شد. این روزها که ایران با پیش‌کشیدن عهدنامه مزبور دادخواستی را به دبیرخانه دیوان لاهه تسلیم کرده، اشاره به آنرا ضروری می‌دانم، با این یادآوری که بحث همه جانبه و دقیق در این مورد کار حقوقدانان است و در صلاحیت من نیست.
رقص شعر تن است و شریعت با آن بیگانهبا من تا پایان راه عشق برقص
ترانه «با من تا پایان راه عشق برقص» Dance Me to the End of Love، کششی لطیف و رابطه‌ای عاطفی و عمیق را که چونان یک نهال زیبا سر از خاک برآورده و به برگ و بار نشسته، به تصویر می‌کِشد. نهالی که البته با گردباد زمان گلاویز خواهد شد.ترانه «با من تا پایان راه عشق برقص» شنونده دردمند را در خود می‌برَد و به شعف و غم می‌کشانَد، غمهایی که از جنس غصه نیست. غمهایی که قدمش مبارک باد. در شرایطی که ایران خاک پاک ایزدی در حصار ظلمت اهریمن است و دشمنان رحمت و مهر بر آن یأس و محنت می‌بارند، به شور و شادی و به موسیقی و رقص نیاز داریم. به رقص، که شعر تن است و شریعت با آن بیگانه.
تنگهِ هرمز، طلایی آبراهِ نفتیِ جهان
Strait of Hormuz
تنگهٔ هرمز دومین تنگه بین‌المللی شلوغ دنیا، آب‌راهی است بین استان هرمزگان ایران و استان مُسَندَم عمان که دریای عمان را به خلیج فارس می‌پیوندد. این گذرگاه یکی از راهبردی‌ترین مسیرهای بین‌المللی کشتیرانی در جهان به شمار می‌آید. طول این آبراه ۱۵۸ کیلومتر و عرض آن بین ۵۶ تا ۱۸۰ کیلومتر می‌باشد. ژرفای تنگه هرمز به دلیل شیب تند کف آن از قسمت شمال به جنوب متغیر است. در تنگه هرمز هفت جزیره ایرانی هرمز، قشم، لارک و هنگام، تنب بزرگ، تنب کوچک و جزیره ابوموسی قرار دارد.تنگه هرمز در طول تاریخ شاهد منازعات بین‌المللی بسیار میان پادشاهان ایران با اسپانیایی‌ها، پرتغالی‌ها، بریتانیایی‌ها و آمریکایی‌ها بوده‌است. بویژه در زمان نادرشاه، شاه عباس، محمدرضا شاه و دورانی که اکنون بسر می‌بریم.
مسعود رجوی و «پرچم»اش از «جیم» تا «عین جیم»
برای سرنگونی رژیم و برای استقرار «آلترناتیو دمکراتیک – انقلابی»، عامل ایدئولوژیکی بقاء عنصر راهگشا و کلید نجات، انقلاب مریم است و مکانیزم عملیات جاری و شستشوی ایدئولوژیکی در ابتدای وادی «ج» تا ندهد طعمه و شیطان رجیم. بخصوص که مانند درختی که آب و آفتاب و هوای بهاری از آن دریغ شده باشد، دشمن، ما را از سرزمین و ملأ خودمان بیرون رانده و ناگزیر از هجرت انقلابی نموده و علاوه بر مسائل ایران، از مسائل منطقه‌ای(مانند جنگ کویت) و مسائل بین‌المللی (مانند جنگ افغانستان و لیست تروریستی) آسیب پذیر هستیم.
مسعود رجوی: کاردار عراق در تهران بعد از جریان صیاد شیرازی علیه ما حرف زده و آن عملیات را تروریستی و ناجوانمردانه خوانده‌است. من با استاد طارق عزیز این مطالب را گفته‌ام و ایشان از من عذرخواهی کردند. حبوش: (...)شما برای ما غریبه یا یک هم‌پیمان تجاری نیستند. استاد عزت ابراهیم هر کدام از وزراء را مورد خطاب (دستور) قرار داد که استاد مسعود رجوی جزء ما و مثل ما می‌باشد... بیان آن مطالب[توسط کاردار عراق در تهران] تاکتیکی است. من نمی‌خواهم فکر شما مشغول رسانه‌ها و اخبار این طرف و آن طرف شود. حبوش [رو به مسعود رجوی]: ما در سال چه قدر برای مجاهدین نفت در نظر گرفته بودیم؟ مسعود رجوی: 5 میلیون بشکه در سال بوده‌است. حبوش (خطاب به افسران مخابرات): به سید الرئیس نامه بنویسید، مبنی بر این که برادر مسعود رجوی درخواست سهمیه بیشتر دارد.
گفتگوی مسعود رجوی با دستگاه اطلاعاتی صدام حسین (۴)مذاکرات با سپهبد طاهر جلیل حبوش (اواخر سال ۲۰۰۰)
مسعود رجوی: ما دو تا هدف در شهر موسیان داشتیم، یکی مال مزدوران نیروهای بدر که شما به ما مأموریت داده بودید و یکی مقر نیروهای انتظامی در موسیان است، یک نفر نظامی آمد و گفت من کمکتان می‌کنم و ما هم انجام دادیم، قبلش نیز به شما اطلاع دادیم. حبوش: نام سوژه‌ای که به شما دادیم تصفیه‌اش کنید چه بود؟ مسعود رجوی: یکی از نیروهای 9 بدر در موسیان بود. حبوش: اگر عملیات انفجار در داخل شهرها[ی ایران] مانعی ندارد موافقیم ولی اگر درگیری نظامی باشد، خیر. مسعود رجوی: ما نفوذ می‌کنیم، شهر را دور می‌زنیم، نقطه مناسبی پیدا می‌کنیم و از آنجا شلیک می‌کنیم...شما را قبل از اجرای عملیات حتماً آگاه می‌سازیم.
گفتگوی مسعود رجوی با دستگاه اطلاعاتی صدام حسین (۳)مذاکرات با سپهبد طاهر جلیل حبوش (در سال ۲۰۰۰)
سپهبد حبوش: استاد مسعود حفظ سلامتی شما به اندازه حفاظت از سلامتی رئیس جمهوری عراق مهم می‌باشد، باور کنید این تعارف نیست، دستور رئیس جمهور عراق است که از شما کاملاً محافظت به عمل آید. زیرا به قول ایشان «سلامتی استاد مسعود سلامتی من است» حتی اگر خطری برای تو پیش آید خودم شخصاً می‌آیم در خانه شما نگهبانی می‌دهم و از شما محافظت می‌کنم، زیرا شما برادر واقعی ما هستید و ما شما را در سال 1991 خوب امتحان کردیم...
انقلاب تابستانیsummer_solstice
اوج ارتفاع خورشید در نیمکره شمالی (که بخشی از پهنهٔ بیشتر قاره‌ها در آن جای گرفته‌اند)، اول تیرماه، طولانی‌ترین روز و مصادف با انقلاب تابستانی Summer solstice است.در این روز قطب شما، بیش از هر زمان دیگر(به اندازه بیست و سه و نیم درجه بسوی خورشید متمایل است و نور خورشید به برخی از سرزمین های نیمکره شمالی عمود می تابد...
گفتگوی مسعود رجویبا دستگاه اطلاعاتی صدام حسین (۲)مذاکرات با سپهبد طاهر جلیل حبوش (سال ۱۹۹۹)
برادر مسعود به تو می‌گویم که ما سر هر مسئله که به توافق برسیم با شما خواهیم بود در اجرا. اما اگر به شما گفتم: ایست (عملیات متوقف شود) علت آن را شما باید بدانید تا برای شما ابهامی پیش نیاید، نباید به شما بگوییم «ایست.» ولی علت آن را ندانید و در ابهام باشید. با توجه به دشمن مشترک چه بسا در آینده نزدیک با توجه به آینده و چشم انداز مخابرات شما را برای مأموریت‌هایی مکلف کنیم. از حالا ما به عنوان یک تیم کار می‌کنیم، یعنی از شما کارهایی را خواهیم خواست، چون دشمن مشترک داریم. الان درخواست‌های شما را مورد بررسی قرار می‌دهیم