Hamneshinebahar

نیو استارت New START
پیمان جدید کاهش تسلیحات استراتژیک

https://www.youtube.com/watch?v=cS5g75aXUEA

خانمها و آقایان محترم سلام بر شما. این بحث به معاهدهِ «نیو استارت‌» New START (استارت جدید) اشاره دارد. نسخه به روز شده پیمان‌نامه‌ای مشابه‌ با نام «استارت» START که محدودیت‌هایی را برای واشنگتن و مسکو در خصوص استقرار کلاهک‌های هسته‌ای ایجاد می‌کرد. معاهده مزبور که سال ۲۰۱۰ میلادی، به امضای رؤسای جمهور وقت آمریکا و روسیه رسید، فوریه ۲۰۲۱ برای پنج سال دیگر، تا ۲۰۲۶ تمدید شد و قرار بود تعداد کلاهک‌های هسته ای را تا ۳۰درصد کاهش دهد.

...

ضرورت طرح این بحث آشنایی با آخرین پیمان کنترل تسلیحات میان دو ابرقدرت هسته‌ای است که بازی با آن، می‌تواند گِردباد بلا برانگیزد و توازن استراتژیک جهانی را بهم بریزد، آنهم در این زمانه پُر آشوب که عقل به تبعید رفته و ابتذال به میدان آمده‌است. برای آشنایی با نیو استارت ابتدا باید با «گفتگوهای محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی» Strategic Arms Limitation Talks (سالت) که در جریان جنگ سرد میان ایالات متحده و شوروی برقرار شد، آشنا شویم.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

گفتگوی محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی

مذاکرات محدودکردنِ سِلاح‌هاي استراتژيک، اشاره به گفتگوهای امریکا و شوروی (۱۹۶۹ـ ۱۹۷۹)، به‌منظور کاهش سرعت تولید سلاح‌های هسته‌ای است. این مذاکرات، که با هجوم شوروی به چکسلوواکی (۱۹۶۸) به‌تأخیر افتاد، سال ۱۹۶۹، بین لیندون جانسون رئیس‌جمهور امریکا، و لئونید برژنف، رهبر شوروی، آغاز شد.

سالت ۱

گفتگوی محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی (سالت ۱) در ۲۶ مه ۱۹۷۲ میان آمریکا و شوروی به امضا رسید. بر اساس آن در برابر پذیرش تعهد متقابل مبنی بر کاهش تولید موشک‌های ضد موشک Anti-ballistic missile، شمار موشک‌های بالستیک شوروی حداکثر ۱۶۰۰ و برای آمریکا حداکثر ۱۰۵۴ فروَند در نظر گرفته شد.

سالت ۲

۲۴ ژوئن ۱۹۷۹ گفتگوی جدید محدودسازی جنگ‌افزار راهبردی (سالت ۲) میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی از سرگرفته شد. بخش عمدۀ مذاکرات در دوران ریاست‌جمهوری جرالد فورد، پیش از ۱۹۷۶ صورت گرفت و در ۱۹۷۹ برژنف و جیمی کارتر، توافق حاصله را در وینِ اتریش امضا کردند. سالت ۲ کاملاً تصویب نشد، زیرا شوروی، افغانستان را اشغال کرد اما دو طرف، مفاد آن را رعایت کردند. رونالد ریگان، رئیس‌جمهور امریکا، در دومین دورۀ ریاست‌جمهوری‌اش (۱۹۸۵ـ ۱۹۸۹)، محدوده‌های آن را گسترش داد و گفت‌وگوهای سالت -مذاکرات کاهش سلاح‌های استراتژیک- ادامه یافت.

از قضا، ریگان و گورباچف در سال ۱۹۸۷، یکی از توافق‌های مهم کنترل تسلیحات در جهان Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty «پیمان منع تولید موشک‌های میان‌برد هسته‌ای» (INF) را امضا کردند و بر اساس آن دو قدرت اتمی به شکل داوطلبانه پذیرفتند که از تولید موشک‌های هسته‌ای با بُرد ۵۰۰ تا پنج هزار و ۵۰۰ کیلومتر خودداری کنند. ازهمین‌رو صدها موشکی را که با این بُرد داشتند، منهدم کردند. تا اینکه چند سال پیش (۲۱ اکتبر ۲۰۱۸) مذاکرات آمریکا و روسیه بر سر پیمان مزبور به مشکل برخورد و گفته شد آمریکا روند خروج از آن را آغاز می‌کند. دونالد ترامپ ادعا کرد که روسیه پیمان را زیر پا گذاشته و موشکی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای و با بُرد بیش از ۵۰۰ کیلومتر تولید کرده‌است... ناتو هم این ادعا را تکرار نمود. روسیه با دعوت از خبرنگاران و برخی مقام‌های نظامی، موشک مورد مناقشه را به نمایش گذاشت. گفته می‌شد بُرد موشک 9M729، چهارصد و هشتاد کیلومتر است و پیمان آی‌ان‌اف (INF) نقض نشده‌است. آمریکا این ادعا را نپذیرفت و از خروج رسمی این کشور از پیمان «منع موشک‌های هسته‌ای میان‌بُرد» خبر داد و اینکه واشنگتن از این به بعد خود را مقید به عدم ساخت و ذخیره موشک‌های میان‌برد با قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای نخواهد دانست. مقامات روسی با اشاره به اینکه دولت ترامپ تاکنون از بسیاری از توافقات دوجانبه، چندجانبه و بین المللی خارج شده، تصریح کردند آمریکا با این تصمیم، رؤیای جهان تک‌قطبی را در سر می‌پروراند و چون پیمان آی‌ان‌اف (INF) را مشکلی در جریان تسلط کامل در حوزه نظامی می‌بیند، درصدد فروپاشی آن است...

برگردیم به مذاکرات سالت.

...

سالت ۲ را سرانجام، لئونید برژنف و جیمی کارتر در وین امضا کردند و قرار شد تعداد موشک‌های راهبردی دو کشور، به ۱۳۲۰ فروَند کاهش یابد و شوروی متعهد شود ۲۰۰ فروند از این موشک‌ها را نابود کند. آمریکا نیز بپذیرد به آزمایش موشک‌های کروز با بُرد بیشتر از ۶۰۰ کیلومتر پایان دهد. سالت ۲ در ادامه قرارداد سالت ۱ بود اما به دلیل مخالفت‌های داخلی در آمریکا و در پی حمله شوروی به افغانستان کنگره ایالات متحده آمریکا از تصویب آن سرباز زد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

موشک‌های ضد بالستیک Anti-Ballistic Missile Treaty

کمی به عقب برگردیم. در دهه ۱۹۵۰ و اوایل ۱۹۶۰، آمریکا و شوروی در حال توسعه برنامه موشکی خود برای ساخت موشک بالستیک قاره‌پیما با قابلیت حمل کلاهک اتمی بودند و در این مسیر پیشرفتهایی هم کردند... (...) بعدها بر اساس مفاد پیمان موشک‌های ضد بالستیک قرار شد دو طرف به حداکثر ۱۰۰ موشک از این نوع، اکنفا کنند. پیمان مزبور سنگ بنای توازن استراتژیک میان آمریکا و شوروی تلقی می‌شد. زیرا هر دو تا حدودی مهار می‌شدند.

...

در ژوئن ۲۰۰۲ آمریکا خروج خود از پیمان موشک‌های ضد بالستیک را اعلام کرد و اجرای آن متوقف شد. پس از آن هر دو کشور از تولید و توسعه موشک‌های ضد تاکتیکی ضد بالستیک دست برنداشتند و رونالد ریگان و یوری آندروپوف برای هم شاخ و شانه کشیدند و «حمله صلح آمیز» و «پروژه ابتکار دفاع استراتژیک» بر سر زبانها افتاد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پیمان کاهش تهاجم استراتژیک

در زمان جورج دبلیو بوش حامیان خروج از پیمان می‌گفتند که این موضوع باعث افزایش توان دفاعی آمریکا در مقابل حملات هسته‌ای و دولت‌های سرکش می‌شود و طرح سپر دفاع موشکی در دستور کار قرار گرفت. اما خیلی‌ها استدلال کردند که این کار باعث شکست پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و از دست رفتن امنیت هسته‌ای و گسترش رقابت هسته‌ای می‌شود...

سرانجام در ۲۴ می ۲۰۰۲ روسیه و آمریکا پیمان کاهش تهاجم استراتژیک Strategic Offensive Reductions Treaty را امضا کردند. این پیمان (SORT) دو طرف را به کاهش کلاهک‌های هسته‌ای استراتژیک استقرار یافته بر روی موشک‌ها مجبور می‌کرد اما بی‌شمار کلاهک‌ انبار شده سر جایش بود. پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک از ژوئن ۲۰۰۳ تا فوریه ۲۰۱۱ که معاهده استارت جدید New START جایگزین آن شد، لازم الاجرا بود. در آن زمان، هر دو طرف توافق کردند که زرادخانه هسته‌ای خود را بین ۱۷۰۰ تا ۲۲۰۰ کلاهک عملیاتی مستقر در هر کدام محدود کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

معاهده استارت جدید New START

استارت ۱ و ۲ امضا شده بود اما به تصویب نرسید. روند مذاکرات استارت ۳ هم موفقیت آمیز نبود و آخر سر دو طرف روی «استارت جدید» New START توافق کردند. استارت جدید، جایگزین SORT یعنی «پیمان کاهش تهاجم استراتژیک» شد که قرار بود در دسامبر ۲۰۱۲ منقضی شود. معاهده استارت جدید، تعداد پرتابگرهای موشکی استراتژیک هسته‌ای را به نصف کاهش می‌داد، هرچند کلاهک‌های هسته‌ای غیرفعال را که می‌توان ذخیره نمود و به هزاران می‌رسید، محدود نمی‌کرد.

بنا بر معاهده استارت جدید روسیه و ایالات متحده متعهد شده بودند:

تعداد کلاهک‌های هسته‌ای استقرار یافته خود را به کمتر از ۱۵۵۰ کلاهک برسانند.
تعداد تجهیزاتی که قابلیت شلیک یا حمل این کلاهک‌های هسته‌ای را دارند، به ۷۰۰ عدد یا کمتر محدود کنند.
تعداد پرتابگرهای موشک‌های بالستیک قاره پیما، پرتابگرهای موشک‌های بالستیک زیردریایی و بمب افکن‌های سنگین مجهز به تسلیحات هسته‌ای به ۸۰۰ عدد محدود شود.
این معاهده به آمریکا و روسیه اجازه می‌داد با بازرسی‌های متعدد از چگونگی و جزئیات استقرار کلاهک‌های هسته‌ای یکدیگر اطلاع یابند و اطمینان حاصل کنند که هر دو طرف به تعهدات خود پایبند هستند.
معاهده استارت جدید امکان نظارت ماهواره‌ای و از راه دور و همچنین ۱۸ بازرسی در محل را در سال برای تأیید محدودیت‌ها فراهم می‌کرد اما هیچ محدودیتی برای سیستم‌های تاکتیکی قائل نبود. نکات دیگری هم هست که از شرح آن می‌گذرم.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هیچ کشوری به اندازه آمریکا پایگاه نظامی فرامرزی نداشته و ندارد

در آستانه سالگرد تراژدی اوکراین، ولادیمیر پوتین ضمن سخنرانی در مجمع فدرال روسیه، متشکل از مجلس دوما و شورای فدراسیون اعلام کرد که روسیه مشارکت خود را در معاهده استارت جدید New START، مبنی بر خلع تسلیحات هسته‌ای به حالت تعلیق Приостановка در می‌آورَد. بر اساس معاهده مزبور کلاهک‌های هسته‌ای مستقر استراتژیک ایالات متحده و روسیه محدود شده بود اما حالا طرفین می‌توانند به سراغ انبارهای هسته‌ای خود بروند و هزاران کلاهک هسته‌ای را به حالت عملیاتی درآورند. پوتین با خودداری از خروج «کامل» روسیه از توافقی که هدف آن محدود کردن گسترش تسلیحات هسته‌ای است، گفت:

روابط ما تنزل یافته‌ و این کاملاً تقصیر آمریکاست. هیچ کشوری به اندازه آمریکا پایگاه نظامی فرامرزی نداشته و ندارد. تعداد آنها به صدها پایگاه می‌رسد که در کل سیاره زمین پراکنده است... کل جهان در پیله پایگاه‌های نظامی آمریکا قرار گرفته است...حالا هم هدف سیاست ضد روسی غرب راه‌اندازی یک جنگ نیابتی در اروپا و حذف روسیه است.

در دهه ۳۰ قرن گذشته و اکنون تنها یک هدف وجود داشته و دارد؛ هدایت تجاوز به شرق و شعله‌ور کردن جنگ در اروپا به دست دیگری برای حذف رقبا... پوتین افزود: ایالات متحده از طریق ناتو به مسکو در مورد پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک جدید اولتیماتوم می‌دهد و خود آنگونه که می‌خواهد رفتار می‌کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آیا ساختار کنترلی تسلیحات، کارآیی خواهد داشت؟

در پی سحنرانی پوتین، وزارت خارجه روسیه با اشاره به اینکه آمریکا با توسعه سیستم‌های ضدموشکی که قادر به رهگیری کلاهک‌های هسته‌ای روسی هستند، معاهده استارت جدید را ناکارآمد ساخته‌، تصریح کرد که ماندن در وضعیت موجود بیش از این امکان‌پذیر نیست و افزود زرادخانه‌های هر سه قدرت هسته‌ای ناتو یعنی آمریکا، فرانسه و بریتانیا باید با هم در پیمان محدودسازی و کاهش تسلیحات هسته‌ای به حساب آیند، در حالی‌ که اکنون تنها آمریکا عضو این پیمان است...
در واکنش به این موضوع وزیر امور خارجه آمریکا، اقدام پوتین را «عمیقاً تاسف‌بار و غیرمسؤولانه» دانست و خاطر نشان کرد که آمریکا آماده‌ است تا در مورد محدودکردن تسلیحات استراتژیک در هر زمانی صرف نظر از هر اتفاقی که در روابط دوجانبه‌ یا در دنیا رخ دهد با روسیه مذاکره کند.
...

در دنیایی که مدعیان صاحب اختیاری جهانی بر طبل جنگ می‌کوبند، در روزگاری که یقول توماس هابز «انسان، گرگ انسان است» و «جنگ همه علیه همه» در کمین، آیا با زیرسؤال رفتن معاهده استارت جدید، ساختار کنترلی تسلیحات کارآیی خواهد داشت؟
ولادیمیر پوتین دستور داده‌است موشک‌های «سارمَت» RS-28 Sarmat missile یشرفته‌ترین سلاح استراتژیک اتمی روسیه وارد فاز عملیاتی شود و ناوگان دریایی کشور به آن مجهز گردد. این راکِت ۳۵.۵ متر طول و ۳ متر قطر دارد و قادر است با ۱۰ تُن محموله، ۱۵ کلاهک هسته‌ای را در خود جای دهد و هدفگیری همزمان و متراکم داشته باشد. سارمَت Сармат می‌تواند با حرکتهای غیرقابل پیش‌بینی به اهداف مورد نظر خود ضربه زند. تا کنون روسیه این سلاح را وارد فاز عملیاتی نکرده بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تحریک عمدی جنگ، از هر سو که باشد، جنایت است
۲۱ فوریه ۲۰۲۳، پوتین ضمن سخنرانی در مجمع فدرال، تصریح کرد: سطح تجهیز نیروهای هسته‌ای روسیه در مجموع ۹۱.۳ درصد است. وی با اعلام تصمیم هر شش ماه ۱۴ روز مرخصی به نظامی‌های حاضر در جبهه‌های جنگ نشان داد که بحران روسیه-اوکراین حالا حالاها ادامه خواهد داشت. بحرانی که فهم آن بدون آشنایی با توافقنامه مینسک و تفاهم‌نامه بوداپست، آسان نیست.
...
آیزنهاور که از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۱ به عنوان سی و چهارمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا مصدر کار بود، هشدار می‌داد باید در مقابل اِعمال نفوذ مجتمع‌های نظامی صنعتی Military–industrial complex هوشیار باشیم. قدرتی که پتانسیل ایجاد فجایع مصیبت بار را دارد و خواهد داشت... او البته این را در رابطه با ایالات متحده گفت اما کیست که نداند تحریک عمدی جنگ، از هر سو، از هر طرفِ جنگ‌افروز که باشد، جنایت است. جنایت علیه همه. جنگ فاجعه‌بار‌ترین و احمقانه‌ترین اشتباه بشریت است.